دەرمانی ئەتۆمی

بەکارهێنانی ئێستا لە پزیشکی ئەتۆمی و وێنەگرتنی گۆگردی

چۆن وێنەگرتنی گۆگردی ئەنجام دەدرێت؟

پزیشکی ئەتۆمی بە زانستی وێنەگرتن و چارەسەرکردن لەسەر ئاستی گەردیلەیی پێناسە دەکرێت، بە بەکارهێنانی ئەوەی ئێمە پێی دەڵێین دەرمانی تیشکی. بەهۆی ئەو بەکارهێنانانەی کە لە بەشی پزیشکی ئەتۆمی ئەنجام دەدرێن، دەستنیشانکردنی پێشکەوتوو و چارەسەرکردنی نەخۆشییەکان دەکرێت. لەگەڵ بەشەکانی تردا بە شێوەیەکی فرە پسپۆڕ کاردەکات لە هەموو نەخۆشیەکان لە نەخۆشیەکانی دڵەوە، نەخۆشیەکانی گورچیلە، کێشەکانی ئێسک و پروسکی تا شێرپەنجەی غودەی دەرەقی.

PET CT

PET/CT لەسەر بنەمای تێکەڵکردنی PET کە وێنەی میتابۆلیزمی خانەکان بەرهەم دەهێنێت و CT کە وردەکاری ئەناتۆمی دەدات، لە هەمان ئامێردا. هەردوو ئەرکی گۆڕانکارییەکانی خانەکان و ئەناتۆمی دەتوانرێت بە شێوەیەکی گشتگیر بە یەک ئامێر لە یەک دانیشتندا ببینرێت. بەم شێوەیە پزیشکان دەتوانن بە وێنەی سێ ڕەهەندی زانیاری ورد و ورد سەبارەت بە دۆخی ئەناتۆمی و میتابۆلیکی نەخۆشەکە بەدەست بهێنن. PET/CT ڕێگە دەدات بە دەستنیشانکردنی خێرا و وردی بەتایبەتی شێرپەنجە و نەخۆشییەکانی دڵ.

چارەسەری ئازار و شێرپەنجە بە مۆلیکولی زیرەک

ئەو مۆلیکولە بچووکانەی کە بۆ ناسینەوە و دۆزینەوەی خانە شێرپەنجەییەکان دوای چوونە ناو جەستە دروستکراون پێیان دەوترێت “مۆلیکولی زیرەک”. مۆلیکولی زیرەک لە دەستنیشانکردن و چارەسەرکردنی شێرپەنجەدا بەکاردەهێنرێت.

کاتێک لە ڕێگەی خوێنبەرەوە دەدرێت بە نەخۆشەکە، خانە شێرپەنجەییەکانی ناو خوێن دەدۆزێتەوە و پێیان دەلکێت و دەچێتە ناو خانە شێرپەنجەییەکان و بە تیشکدانەوە لەناویان دەبات.

ئەم مۆلیکولانە، PSMA و DOTATE، EDTMP لە تاقیگەی خۆماندا بە مادەیەکی تیشکدەر بە ناوی ‘Lu-177’ نیشانە کراون و ئامادەکراون بۆ بەکارهێنان لە چارەسەرکردندا کە دەتوانین بە فیشەکی زیرەک، ئەتۆمی زیرەک پێناسەی بکەین.

مۆلیکولی زیرەکی PSMA ی پەیوەست بە Lu-177 ی ئێمە (Lu-177 PSMA) بە شێوەیەکی سەلامەت لە شێرپەنجەکانی پرۆستاتدا بەکاردەهێنرێت کە سەرەڕای چارەسەری دەرمان و تیشکی ناتوانرێت بوەستێنرێت.

Lu-177 DOTATE لە وەرەمەکانی Neuroendocrine بەکاردێت.

Lu-177 EDTMP لە چارەسەرکردنی ئازاری ئێسک کە پەیوەندی بە شێرپەنجەوە هەیە بە تێکەڵکردنی دەرمانی ئازارشکێن، چارەسەری تیشکی، چارەسەری هۆرمۆنی و ڕێگەی دیکە بەکاردێت. لە هەموو شێرپەنجەیەکدا بە شێوەیەکی سەلامەت بەکاردێت بەتایبەتی شێرپەنجەی مەمک و پرۆستات و سییەکان کە بڵاودەبێتەوە بۆ ئێسک و ئازار دروست دەکات.

چارەسەرەکانی Lu-177 PSMA, Lu-177 DOTATE, Lu-177 EDTMP لە ژوورە تایبەتەکاندا ئەنجام دەدرێن لەگەڵ پاراستنی تیشک لە یەکەی چارەسەرکردنمان لە بەشی پزیشکی ئەتۆمی. ئەم چارەسەرە لە ژێر چاودێری پزیشک بۆ ماوەی ٢-٤ کاتژمێر، ئەگەر پێویست بوو بۆ ماوەی ١ شەو، لە ڕێگەی خوێنبەرەوە بە سیرۆمی خاوەوە دەدرێت.

لە کاتی بەکارهێنانی ئەم چارەسەرانەدا، کاریگەرییە لاوەکییەکان کە کوالیتی ژیان تێکدەدەن، بەدی ناکرێت. بەرگەگرتنی ئاسانترە لە چارەسەرەکانی تر. چارەسەرکردن بۆ ماوەی ٤-٦ خول بە ماوەی ٦-٨ هەفتە بەکاردەهێنرێت.

چارەسەرەکانی تر کە لە کلینیکی پزیشکی ئەتۆمیمان بەکاردەهێنرێن

“یۆد I-131” بۆ چارەسەری شێرپەنجەی غودەی دەرەقی.
بەڕێوەبردنی ئازاری پاڵاتیڤ لە نەخۆشانی تووشبوو بە گوازراوەی ئێسک.
لابردنی سینۆڤێکتۆمی تیشکی بۆ کەڵەکەبوونی شلەی ناو جومگەکان و ئازار.
“یۆد-١٣١” بۆ چارەسەرکردنی زیادبوونی غودەی دەرەقی (گەزی ژەهراوی).
تیشکی ئیمبۆلایزەکردن بە مایکرۆسفیێرەکانی “Y-90” لە وەرەمەکانی جگەری سەرەتایی یان گوازراوەدا.
لابردنی گرێ لیمفاوییە سەنتینێلەکان بە پشکنەری گاما لە کاتی نەشتەرگەریدا لە نەخۆشییەکانی وەک مەمک، میلانۆمای شێرپەنجەیی، وەرەمی پاراتایرۆید.
بەرنامەکانی پشکنەری گاما

پشکنەری گاما پشکنەرێکی شێوە قەڵەمە کە دەتوانێت ماددە بەکارهێنراوەکان دەستنیشان بکات و ئامێرێکی پزیشکییە کە لە نمونەگرتنی گرێ لیمفاوی سەنتینێل (SNL) لە کاتی نەشتەرگەریدا بەکاردەهێنرێت.

یەکەم گرێ لیمفاوی کە زۆرێک لە وەرەمەکان بە تایبەت شێرپەنجەی مەمک و میلانۆمای شێرپەنجەیی دەتوانن بچنە سەری، بە یارمەتی ئەم ئامێرە لادەبرێت.

پێش نەشتەرگەرییەکە، بەیانی نەشتەرگەرییەکە یان ڕۆژێک پێشتر، SLN بە ڕێگەی تایبەت دەدۆزرێتەوە، گرێ لیمفاوییەکە نیشانە دەکرێت، نەخۆشەکە لەلایەن پزیشکی پزیشکی ئەتۆمی لە کلینیکەکەمانەوە ئاراستەی نەشتەرگەری دەکرێت.

لە کاتی نەشتەرگەریدا، گرێ لیمفاوییەکەی سەنتینێل (SLN) کە پێشتر نیشانە کراوە لەلایەن پزیشکی نەشتەرگەرییەوە بە یارمەتی گاما پڕۆب لادەبرێت، و مادەکە دەنێردرێت بۆ نەخۆشیناسی بۆ پرۆسێسکردنی بەستوو.

ئەگەر خانە شێرپەنجەییەکان لە ئەنجامی نەخۆشیناسییدا دەستنیشان بکرێن، ئەوا ئەو شوێنە بە تەواوی پاک دەکرێتەوە. ئەگەر خانە شێرپەنجەییەکان دەستنیشان نەکرێن، ڕێکاری ناپێویست لەسەر ئەو ناوچەیە ئەنجام نادرێت. بەم شێوەیە کاتی نەشتەرگەری کورت دەبێتەوە و ئاڵۆزییەکانی دوای نەشتەرگەری کەم دەبنەوە.